بیماری صرع و روشهای درمان
بیماری صرع و تشنج
صرع، مجموعهای از اختلالات نورولوژیک مزمن با علائم ناهمگون است که مشخصه مهم آن حملات تشنّجی، خودبخودیِ، عودکننده و مکرر می باشد. تشنج، نشانههایی گذراست که نتیجة افزایش فعالیت غیرمعمول و هم زمان نورونهای بخشی از مغز می باشد. تشنج مزمن، صرع نامیده می شود. بیماری صرع به سه نوع تقسیم می شود: صرع بزرگ، صرع کوچک و صرع کانونی. صرع بزرگ برخلاف صرع کوچک، در نتیجه تخلیه نورونی شدید در تمام مغز و حتی نخاع رخ می دهد و باعث تشنج عمومی در کل بدن میشود. این بیماری با کاهش کوتاه مدت هوشیاری و انقباضات عضلانی تیک مانند در ناحیه سر مانند پلک زدن، مشخص می شود. این بیماری در اواخر کودکی ظاهر و تا پایان 30 سالگی ناپدید می شود. در صرع کانونی (صرع جکسونی) نواحی محدود قشر مخ و ساختارهای عمقی مخ و ساقه مغز فعال می باشند.
علل ایجاد بیماری صرع
بیماری صرع علل مختلف دارد: ایجاد مدارهای عصبی غیرطبیعی در مغز، عدم تعادل در میانجی های تحریکی و مهاری و یا ترکیب عوامل مختلف باعث بروز بیماری صرع می شود. عدم تعادل در میانجیهای دستگاه عصبی مرکزی یعنی سامانه مهاری و سامانه تحریکی علت اصلی این بیماری میباشد. صرع اولیه که در حدود 50 درصد موارد را شامل میشود، علل ناشناخته دارد. در صرع ثانویه یا صرع اکتسابی، تشنجها در نتیجة عوامل مختلف مانند ضربه به سر، کمبود اکسیژن، عدم تعادل متابولیکی، تومور و عفونت مغزی، تشنجهای ترک دارو یا سمیت عصبی میباشد. مهمترین عوامل خطرناک صرع بیماریهای عروقی مغز، تومورهای مغزی، الکل، آسیب های ناحیه سر، بدشکلیهای رشدی مغز، وراثت و عفونت دستگاه عصبی مرکزی می باشد. سازوکار ایجاد و گسترش صرع، تا امروز شناخته نشده است.
صرعزایی نوعی شکلپذیری پیچیده مغز است، که به دنبال جراحت و خونریزی مغز ایجاد میشود. به دنبال این تغییرات تشنج های مکرر ایجاد میشود. صرعزائی، فرآیندی آرام است، که چند ماه تا بروز تشنجهای خودبخودی طول می کشد.
درمان بیماری صرع و تشنج
اولین روش درمانی صرع و تشنج استفاده از داروهای ضدصرع می باشد. این داروها از گذشته های دور مورد استفاده بیماران مصروع قرار می گرفته اند. در اواخر قرن بیستم داروهای جدید و موثر برای درمان این بیماری به بازار آمد. ولی، بیش از 30% بیماران مبتلا به صرع به داروهای ضدصرع مقاوم هستند و تشنج های رام نشدنی دارند. داروهای ضدصرع با اثر انتخابی بر اهداف مختلف ملکولی، باعث تغییر قابلیت تحریکپذیری نورون‌ها و جلوگیری از گسترش تحریک می شوند. معمولا برای درمان از روش چندداروئی به جای درمان تک داروئی استفاده می شود. در این روش درمانی، ترکیبی از داروهای ضدصرع با حداقل برهم کنشها استفاده می شود.
متاسفانه، مصرف داروهای ضدصرع مشکلات شایعی مانند مقاومت و سمیت داروئی را به همراه دارد. به نظر می رسد، مقاومت داروئی ناشی از غلظت نامناسب داروهای ضدتشنج در مغز است. بنابراین ضرورت استفاده از روش های درمانیِ جدید و موثر، بیش از پیش احساس می شود. تولید داروهای نسل جدید، استفاده ترکیبی از داروهای ضد صرع، برداشتن کانون تشنج از طریق جراحی و تحریک عمقی مغز با استفاده از امواج الکتریکی و مغناطیسی از جمله راهکارهای اصلی درمان صرع می باشند.
تحریک عمقی مغز، از دهه گذشته، به عنوان روش درمانی جایگزین برای بیماران صرعی مقاوم به دارو به کار میرود. در این روش، معمولا از تحریک الکتریکی مغز با فرکانس پائین استفاده می شود.
امروزه تحریک الکتریکی عمقی مغز، برای رفع اختلالات مغزی مقاوم به درمان از قبیل درد مزمن و بیماری پارکینسون نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
