ارزیابی آموزش علوم و ریاضی در مدارس ایران

ارزیابی تحلیلی عملکرد دانش آموزان ایرانی در آموزش علوم و ریاضی  بر اساس نتایج آزمون­ های بین المللی  تیمز و پرلز

دکتر رضا مقدسی

مقدمه

در چند دهه اخیر دانش ­آموزان و دانشجویان ایرانی همواره در مسابقات مختلف بین ­المللی، از قبیل المپیادهای علمی و جشنواره­های کارآفرینی و خلاقیت، عملکرد بسیار درخشان و افتخارآمیزی داشته­ اند. به جرات می­توان دانش ­آموزان ایرانی از باهوش­ترین و موفق­ترین دانش ­آموزان جهان هستند. آمار تعداد مدال­های کسب­ شده و موفقیت­های مختلف در جشنواره­ها و دانشگاه­های معتبر جهان گویای این مدعاست. در کمال تعجب در چندسال اخیر دانش ­آموزان مقطع ابتدائی و متوسطه اول در دو آزمون بین­المللی تیمز و پرلز نتایج قابل قبول و در خور شان ملت بزرگ ایران کسب نکرده­اند. این موضوع به مسئله ­ای جدی و بغرنج در جامعه نخبگانی ایرانیان تبدیل شده است. بر اساس شواهد علمی، به نظر می­رسد عدم موفقیت دانش ­آموزان ایرانی در دو آزمون تیمز و پرلز به هوش پائین آنها مربوط نمی ­شود. چرا که بر اساس پژوهش­های متعدد، ایرانیان از باهوش­ترین و متمدن­ترین ملل جهان بوده و هستند و نقش بسیار ارزنده­ای در رشد و پیشرفت علم و فرهنگ در سطح جهان داشته­ اند(دارند). بنابراین علت این مسئله را باید در فرایند آموزش، در بستر آموزش و پرورش و محیط اجتماعی جامعه امروز ایران جستجو کرد. بنابراین، اصلاحات اساسی در سیستم آموزشی بر اساس برنامه درس ملی و طرح ملی تحول بنیادین بیش از پیش احساس می­شود. به نظر می­رسد، با آموزش معلمان و بهبود روش‌های تدریس، افزایش دسترسی به منابع آموزشی، کاربردی کردن آموزش و تمرکز بر مهارت‌های نرم، دانش ­آموزان ما می‌تواند عملکرد خود را در این آزمون‌ها بهبود بخشد.

در این نوشتار ابتدا به معرفی آزمون­های مختلفِ ارزیابی علوم پرداخته می­شود. سپس عملکرد دانش­ آموزان ایرانی در دو آزمون تیمز و پرلز بررسی می­شود. و سرانجام ضمن مطالعه کشورهای موفق در دو آزمون تیمز و پرلز راهکارهای عملی برای بهبود شرایط ارائه می­شود.