معرفی باکتریها

1. پروکاریوت اند (پرو: پیش، کاریو: هسته) یعنی هسته واقعی ندارند و  شبه هسته یا نوکلئوئید دارند. به عبارتی دیگر در این موجودات مواد وراثتی توسط غشای هسته احاطه نشده است.
2. اندازه باکتری ها نسبت به ویروس ها بزرگ تر اما نسبت به یوکاریوتها کوچک تر و در حد  میکرون می باشد.3
3.  تک سلولی اند. برخی از باکتری ها تشکیل کلنی می دهند که به شکل رشته ای (استرپتو) یا خوشه ای (استافیلو) می باشند.درکلنی های باکتری ها اتصالات مستقیم سلولی بین سلولها وجود ندارد.
4.  ماده وراثتی DNA حلقوی دو رشته ای می باشد. اکثر باکتری ها به جز DNA اصلی، دارای DNA کمکی (پلازمید) می باشند.
5. روش تولید مثل باکتری ها به طریق غیر جنسی و با تقسیم دو تایی می باشد. برخی از باکتری ها دارای تاژک (فلاژلوم) و پیلی (مژک) می باشند.

• تاژک باکتریایی از نظر ساختار با تاژک یوکاریوتها تفاوت دارد. این تاژک فاقد غشا است و از پروتئینی به نام فلاژلین تشکیل شده است. فلاژلین به صورت دو رشته ی منفرد و به هم تابیده در تاژک دیده می شود. در حالی که تاژک یوکاریوت ها دارای الگوی ساختمانی 2+9 میکروتوبول تشکیل شده است. پروتئین سازنده آن توبولین می باشد.
• منشا تاژک  یوکاریوتها سانتریول است.

پیلی: جمع پیلوس می باشد. پیلوسها زوائد سیتوپلاسمی کوتاه می باشند که به تعداد فراوان در باکتری ها دیده می شود. این زوائد در اتصال باکتری ها به یکدیگر و سطوح محیط نقش دارد.

نکته: نحوه حرکت تاژک باکتری ها به صورت دورانی در حالی که حرکت تاژک یوکاریوت ها به صورت شلاق مانند می باشد.

• باکتری ها نسبت به سلول های یوکاریوت دارای گوناگونی متابولیسمی بیشتری می باشند. مثلا انواع هوازی و بی هوازی در باکتری ها فراوان یافت می شود.

مهم ترین تفاوتهای باکتری با موجودات یوکاریوت عبارتنداز:

1. همه باکتری ها تک یاخته ای اند.
2. اندازه باکتری ها 10 برابر نسبت به سلول های یوکاریوتی، کوچک تر است.
3. باکتری ها فاقد هسته و ساختارهای کروموزومی می باشند.
4. تقسیم دو تایی باکتری ها با میتوز تفاوت های اساسی دارد و تولید مثل جنسی حقیقی در باکتریها دیده نمی شود.
5. باکتری ها فاقد دستگاه غشایی درونی می باشند و هیچ گونه اندامک غشادار در سیتوپلاسم باکتری ها وجود ندارد.تنها اندامکی که در سیتوپلاسم باکتری ها مشاهده می شود ریبوزوم می باشد.
6. تاژک باکتری ها از نظر ساختار و مواد سازنده با تاژک یوکاریوت ها متفاوت است.

نکته: بیشتر فعالیت های متابولیکی باکتری ها توسط آنزیم های سطح داخلی غشای سلولی انجام می شود.

7- باکتری ها تنوع متابولیکی بسیار زیادی نسبت به یوکاریوت ها دارند. در یوکاریوت ها فتوسنتز تنها با یک روش انجام می شود که با آزاد سازی اکسیژن همراه است. ولی در باکتری ها الگو های متفاوتی از تولیدکنندگی وجود دارد که با آزاد سازی اکسیژن، سولفور و یا سولفات همراه است. برخی از باکتری ها شیمیوسنتز کننده می باشند که از طریق تجزیه مواد غیرآلی انرژی مورد نیاز خود را به دست می آورند. عده ای از باکتری ها نیز توانایی تثبیت نیتروژن جو را دارند.

اشکال باکتریها:  

1. کوکوس (کوکسی): مانند استرپتوکوکوس موتانس (پوسیدگی دندان)؛
2. باسیلویس (باسیل): اشیریشیا کلی؛
3. اسپریلوم (اسپریل): سالمونلا تیفی (تیفوس).

ساختار باکتری: سلول های باکتری دارای غشای سلولی ، سیتوپلاسم، شبه هسته ، دیواره ی سلولی  و برخی دارای کپسول و تاژک می باشند. دیواره ی باکتری ها شامل شبکه ای از مولکول های پلی ساکارید است که با اتصالات پلی پپتیدی به یکدیگر متصل شده اند که اصطلاحاً (  پپتیدوگلیکان ) نامیده می شوند. در باکتری های گرم مثبت (گرم اقتباس از اسم کریستین گرم) دیواره ی سلولی نسبت به باکتری های گرم منفی ضخیم تر است. از طرف دیگر در باکتری های گرم منفی در بیرون از دیواره سلولی  لایه ای به نام لیپوپلی ساکارید وجود دارد این لایه باشد ایجاد مقاومت نسبت به بسیاری از آنتی بیوتیک ها می شود. در بر خی از باکتری ها علاوه بر دیواره سلولی لایه ای  ضخیم به نام کپسول (پوشینه) یاخته را احاطه کرده است.

 شناسایی باکتری های گرم مثبت و منفی:

برای این منظور از روشی به نام رنگ آمیزی گِرّم استفاده می شود.

	ویوله دوژانسین

 

بنفش ژانسیا

توده باکتری                               اضافه کردن ید (تثبیت رنگ)                            شستشو با الکل (حذف رنگ بنفش از

گرم مثبت ها بنفش می شوند.