فرمانروی قارچ ها

• عده ای از قارچ ها مثل مخمرها تک سلولی اند و پیکر آنها از یک سلول تشکیل شده است.
• در قارچ های پرسلولی ساختمان بدن شامل مجموعه ای از نخینه یا ریسه می باشد .
•  مجموعه ی ریسه ها تشکیل میسلیوم می دهد . که شامل بخش های رویشی و زایشی است.
• میسیلیوم از طریق ریزوئید (ریشه مانند = ریشه سا) و با ترشح آنزیم های برون  سلولی، مواد آلی و معدنی مورد نیاز را جذب می کند .
•  قارچ ها علاوه بر تولید مثل غیر جنسی از طریق هاگ، از طریق جنسی نیز تولید مثل می کند. در این حالت نیز هاگ های n کروموزمی به وجود  می آورد. ولی تفاوت بین جنس نر  و  ماده معمولاًمشاهده نمی شود.  بنابراین آن ها را با علامت (+) یعنی نر وعلامت (- ) یعنی ماده نمایش می دهیم .

چند نکته مهم :    

1. قارچ ها بر خلاف گیاهان، سلول های جنسی تاژک دار ایجاد نمی کنند .
2. قارچ ها به همراه  باکتری ها، مهم ترین تجزیه کنندگان محیط زیست می باشد .
3. قارچ ها بر خلاف آغازیان، ساختارهای تولید مثل پر سلولی بوجود می آورند .
4. قارچ ها بر خلاف باکتری ه،ا محیط های  غنی (اشباح )شده از قند یا نمک را به خوبی تحمّل می کنند .
5. قارچ ها سانتریول ندارند. در عوض تشکیل زیر لوله چه ها را در خلال میتوز با ساختارهای کوچک و بی   شکل به نام پلاک های دوکی تنظیم می کنند . 
6. قارچ ها هیچ ارتباط نزدیکی با دیگر گروه های موجودات زنده ندارند .

رده بندی فرمانروی قارچ ها  :

• قارچ ها دارای تولید  مثل جنسی و غیر جنسی می باشند .
• قارچ هایی که تولید مثل جنسی دارند،  اصطلاحاً قارچ های آلی و آن هایی  که تولید مثل جنسی در آن ها مشاهده نشده است،  قارچ های (پست = ناقص = دئوترومیکوتا ) می نامند.
• قارچ های آلی را بر اساس نوع ساختار تولید مثلی که در فرآیند تولید مثل جنسی تولید می شود به سه گروه زیر تقسیم می کنند:

1. زیگومیکوتا (زیگومیست)
2. آسکومیکوتا (آسکومیست )
3. بازیدیومیکوتا (بازیدیومیست)

 نکته: ساختارهای تولید مثل جنسی قارچها، به ترتیب  زیگو سپورانژ، آسک و بازیدی نامیده می شوند.

1. شاخه­ی زیگومیکوتا :

ویژگیها :

1. ریسه ها فاقد سپتوم (Septom)  ؛  
2. تولید هاگهای جنسی در زیگوسپورانژ ؛
3. ساپروفیت یا انگل (کودرست) تجزیه کننده مثل انواع کپک ها مانند کپک سیاه نان (ریزویوس  استولونیفروس).

ریسه رونده: ریسه های افقی که هاگدان و ریزوئید را به هم وصل می سازد.

زیگوسپورانژ : ساختارهای تولید مثلی زیگومیکوتا که دیواره ضخیم دارد وهاگهای جنسی را به وجود می آورد.

نکته:در چرخه زندگی قارچ ها به جز سلول تخم که 2n کروموزومی است، سایر اجزا  nکروموزومی می باشد.

ریسه های قارچ ها به دو گروه تقسیم می شود:

1. ناجورهسته: ریسه هایی که هسته های آنها از دو فرد متفاوت از نظر ژنتیکی ایجاد شده اند.
2. جور هسته: ریسه هایی که دارای یک نوع هسته می باشند. یعنی هسته های آنها از نظر ژنتیکی یکسان اند.

منوکاریوتیک(تک هسته ای): ریسه هایی که هر بخش آن دارای یک هسته می باشد.

دی کاریوتیک(دوهسته ای): ریسه هایی که هر بخش آن دارای دو هسته می باشد.

 

2. شاخه­ی آسکومیکوتا:

ویژگیها:

1. نخینه ها دارای سپتوم سوراخ دار می باشند.
2. هاگهای جنسی درون آسک تولید می شوند.

تعریف: آسک کیسه ای میکروسکوپی است که درون آنها هاگهای جنسی ایجاد می شود. مثال: مخمرها، مورکلا، قارچ فنجانی

روش های تولید مثل آسکومیکوتا:

1-تولید مثل غیر جنسی:در این روش هاگهای غیر جنسی (کنیدی)در انتهای ساختارهای گرز مانندی به نام کنیدی­بر ایجاد می شود.

2-تولید مثل جنسی :در نتیجه لقاح دو ریسه مثبت ومنفی ساختاری به نام آسکوکارپ(فنجانی شکل)ایجاد می شود. درون آسکوپارت در انتهای برخی ریسه ها ساختارهای ریسه مانندی به نام آسک به وجود می آید. هر یک از آسک ها دارای یک سلول تخم می باشد. این سلول با انجام یک میوز ومیتوز 8 هاگ n کروموزومی جنسی را به وجود می آورد.

مخمرها(بوزک ها):آسکومیست های تک سلولی می باشد. مانند مخمر نان.

• از آسکومیستها ی بیماری زا می توان عامل برفک دهان را نام برد،  که درون دهان، گلو ولبها، ایجاد زخم­های سفید یا شیری رنگ می کند.
• کنیدی، هاگی است که از انتهای کیسه های تغییرشکل یافته به نام کنیدیوفور به واسطه دیواره عرضی جدا می شود.
•  اغلب کنیدی ها چند هسته ای اند.

نکته: مخمرها می توانند نوعی تولید مثل غیر جنسی به نام جوانه زدن (تشکیل یاخته های کوچکتر به یاخته های بزرگتر) تولید مثل می کنند.

نکته: آسکومیستها فراوان ترین قارچ هایی هستند که با جلبکها تشکیل گلسنگ می دهند.

 

3. شاخه ی بازیدیومیکوتا:

ویژگی ها:

1. اکثرقارچهای این گروه پر سلولی می باشد.مانند قارچهای خوراکی
2. ساختار تولید مثل جنسی آنها بازیدی یا بازیدیوم نامیده می شود.
3. نخینه ها دارای دیواره های عرضی ناقص می باشند.
4. روش تولید مثل عمدتاً جنسی است

• مانند قارچهای کلاهک دار،قارچهای چتری،قارچهای پفکی ،قارچهای ژله­ای و قارچهای سم اسبی .
•  زنگها و سیاهک­ها از آفات مهم گیاهان هستند، که در این گروه قرار می گیرند.
• از قارچهای سمی این گروه می توان دوگونه زیررا نام برد:1- Amanita  muscaria 2-Amanita verna
• بازیدی: ساختار تولید مثلی گرز مانندی که هاگ های جنسی را به وجود می آورد.

چرخه زندگی بازیدیومیست ها : بر روی تیغه های سطح زیرین بخش چتری بازیدیومیست ها تعداد زیادی  بازیدی ایجاد می شود.  در انتهای هر ریسه دو هسته با دیواره ی عرضی جدا می شود.  هسته ها با یکدیگر ترکیب شده زیگوت به وجود می آید. زیگوت به روش میوز تقسیم می شود.  چهارهاگ   n کروموزمی ایجاد می شود.  هریک از هاگ ها درمحیط بیرون می تواند تقسیم شده  و رشد کرده وتودهای به نام میسلیوم به وجودآورد.

مقایسه ویژگی ها ی قارچ :

بخش	زیگومیست	آسکومیست	بازیدیومیست
تعداد گونه ها	600	30000	16000
ساختارتولید مثل جنسی	زیگوسپرانژ	آسک	بازیدی
سپتوم	ندارد	دارد و  منفذ دار	دارد ولی ناقص
ساختارتولید مثل غیرجنسی	هاگدان (اسپرانژیوم)	کنیدی	کنیدی

 

قارچ های ناقص (دئوترومیست ها ) :

بیشتر قارج های ناقص آسکومیست هایی هستند که توانایی تولید مثل جنسی را ازدست داده اند یا مراحل تولید مثل جنسی در آن ها دیده نمی شود .

علاوه برآسکومیست ها، انواعی از بازیدیومیست ها وزیگومیست ها نیز دراین گروه قرارمی گیرند. از جنس های مهم این شاخه می توان  Penicillium وAspergillus  رانام برد که اهمیت اقتصادی زیادی دارد.