ره آورد: سخنرانی دکتر احمد مجد
ره آورد
دومین کنگره بیولوژی کاربردی (با دامنه بین‌المللی) در تاریخ 8 و 9 مهرماه 1383 به همت گروه زیستشناسی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد در هتل پارس با حضور محققان داخلی و خارجی برگزار شد. هدف کلی آن معرفی و ارائه تحقیقات علمی و کاربردی و همچنین توانمندی‌های علوم زیستی در حل مسائل و مشکلات فراروی بشر امروزی است.
این کنگره در 4 بخش برگزار شد:
- ارائه مقالات پژوهشی محققان داخلی و خارجی به‌صورت سخنرانی و پوستر
- کارگاه‌های آموزشی ویژه دبیران زیستشناسی
- بررسی مشکلات آموزش زیستشناسی با حضور دبیران و اساتید دانشگاه
- برگزاری نمایشگاه عکس و وسایل آزمایشگاهی
ب. موسیقی و گیاهان : دکتر احمد محمد (دانشگاه تربیت‌معلم تهران)
خیلی از افراد عامی در زنده‌بودن گیاهان شک دارند. اگر غیر از این بود برخوردهای مناسب‌تری با آنها می‌داشتند. افرادی هم که گیاهان را زنده می‌دانند. آنها را موجوداتی فاقد شعور، احساس و ادراک می‌شناسند. ولی بررسی‌های دانشمندان که چکیده آن توسط دکتر احمد مجد چهره ماندگار سال 1383 در کنگره بیولوژی کاربردی ارائه شده است، نه‌تنها گیاهان را موجوداتی صاحب ادراک و احساس معرفی می‌کند، بلکه نشان می‌دهد که گیاهان از سطوح بالای احساس، شعور، عاطفه و ارتباط نیز قرار دارند و چه‌بسا در بعضی موارد بهتر از جانوران عمل می‌کنند. شاید تنها دلیل ما برای برخوردهای این‌چنینی داشتن چنین تصوری شناخت ناقص ما از زندگی اسرارآمیز گیاهان است.
عده‌ای تصور می‌کنند که زندگی گیاهان همانند کسانی است که دچار مرگ‌مغزی‌شده‌اند و به قولی زندگی نباتی دارند و فاقد حافظه احساس و ادراک هستند. آزمایش‌های پژوهشگران خلاف آن را نشان می‌دهد:
1- پژوهشگران با استفاده از لرزه‌نگار الکترونیکی امواج مربوط به ترس و وحشت را از گیاهانی ثبت کرده‌اند که آب داغ بر روی ریشه آنها ریخته شده است. (پاسخی همانند فریاد و گریه جانوران). همچنین با استفاده از دستگاه دروغ‌سنج به تغییر حالت گیاهان در برابر رطوبت ثبت شده است(رفتار‌هایی شبیه هیجان در انسان).
2- درصورتی‌که آبیاری گیاهان همراه با نوازش باشد، میزان جذب آب و املاح آنها افزایش می‌یابد.
3- گیاهان فرق بین تهدید جدی و تظاهر را به‌خوبی می‌شناسند در آزمایشی ثابت شده است که عکس‌العمل گیاهان در برابر کبریت کشیدن و سوزاندن واقعی در عمل، با کبریت کشیدن دروغین متفاوت است. گویا گیاهان رفتار تصنعی را از غیر تصنعی باز می‌شناسند.
4-آزمایش‌ها نشان می‌دهد که امواج الکترومغناطیس با شدتهای مختلفی سرعت جوانه‌زنی و رشد دانه‌ها را تسریع کند و یا متوقف می‌سازد.
5- نتایج پژوهش‌های مختلف نشان دهندة تأثیر شدید موسیقی بر عملکردهای مختلف فیزیولوژیکی گیاهان است. تأثیر موسیقی باتوجه‌به نوع موسیقی و نوع گیاه متفاوت است. مثلاً درحالی‌که گیاهان به سمت موسیقی ملایم مثل تار گرایش دارند و به سمت منبع صدا خم می‌شوند؛ از موسیقی تند راک دور می‌شوند و گویا وحشت دارند.
صدها آزمایش ازاین‌قبیل بر روی گیاهان انجام شده است که نتایج هر یک جالب‌توجه است برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه به سایت‌های (adhikara و sounicbloom) مراجعه کنید.
نتایج کاربردی: با استفاده از موسیقی می‌توان پدیده‌های مختلف گیاهان مثل جوانه‌زنی، رشد و نمو، تکوین، فتوسنتز، زمان و میزان گلدهی و ..... را تحت‌تأثیر قرارداد و کنترل نمود؛ مثلاً در شرایط هوای سرد با پخش موسیقی خاص زمان گلدهی را به تأخیر انداخت و از آسیب جدی به مزرعه و محصول جلوگیری نمود.
برگ درختان سبز در نظر هوشیاری / هر ورقش دفتری است موقت کردگار
بخش دوم: جلسات نقد و بررسی کتب درسی زیستشناسی و نحوه آموزش زیستشناسی
در حاشیه کنگره جلسات مشترکی با حضور اساتید دانشگاه و دبیران مدعو برگزار شد. هدف از این جلسات بررسی مشکلات کتب درسی زیستشناسی، معرفی نقاط ضعف کتب و بحث و تبادل نظر در خصوص مسائل آموزشی زیستشناسی بود. اکثر شرکت‌کنندگان در همایش به دلائلی موجه از کم‌توجهی مسئولین آموزش و پرورش، مدیران و اولیا و در نتیجه دانشآموزان به درس زیستشناسی گلهمند بودند.
موضوعات مهم مطرح شده در این جلسات عبارتنداز:
الف - حجم مطالب درسی کتاب‌های زیست شناسی با ساعات آموزشی هفتگی مطابقت ندارد: در مقام مقایسه با دانشآموزان رشته ریاضی فیزیک، دانش آموزان رشته تجربی مقدار بسیار کمی واحد زیست شناسی در دبیرستان دارند و این ضعف عمده ای برای آنها محسوب می‌شود.
ب- به واحد آزمایشگاه زیستشناسی کم‌توجهی و یا بی‌توجهی می‌شود: درحالی‌که زیستشناسی علمی کاملاً تجربی و عملی است و کتاب درسی نیز عنوان آزمایشگاه را یدک می‌کشد و از طرفی هرسال شاهد برگزاری المپیادهای آزمایشگاهی هستیم؛ ولی متأسفانه کمترین توجهی به آزمایش‌های زیستشناسی می‌شود. دانشآموزان آزمایشگاه را محلی برای تلف کردن وقت می‌دانند. اولیا مدارس آن را محلی برای گذراندن اوقات اضافی می‌دانند و اکثر دبیران فرصت کافی برای معرفی علمی مفاهیم زیستشناسی در آزمایشگاه ندارند.
کافی است نگاهی به وضعیت آزمایشگاه مرکزی زیستشناسی شهرمان بیندازیم و گذشته و حال آن را با هم مقایسه کنیم و براین مظلومیت علمی بگرییم.
ج- نبود و یا کمبود ارتباط بین دبیران و اساتید دانشگاه، عدم حمایت دبیران زیستشناسی از جانب اساتید دانشگاهها، بها ندادن به دبیران در کنگره‌ها و سمینارهای زیستشناسی از جملة مسائلی بود که توسط دبیران مطرح شد و علت وضعیت فعلی زیستشناسی قلمداد شد.