آموزش زیست شناسی

1. به نظر می رسد چهارچوب کلی آموزش زیست شناسی به نحو شایسته ای گردآوری و تنظیم شده است؛ ولی تنظیم محتوا و تطبیق آن با اهداف مطروحه بسیار مهم است. امید است به نحو مطلوب و شایسته انجام گیرد.
2. به نظر می رسد حجم  آموزش های زیست محیطی ؛ بهداشت و تنظیم خانواده که  ارتقای آنها از مصادیق توسعه پایدار در هر جامعه ای می باشد ؛  نسبت به گذشته بیشتر ولی در مجموع برای نیاز جامعه امروز ما کم رنگ تر است.
3. جایگاه آموزشهای مبتنی بر آزمایشگاه در برنامه آموزشی زیست شناسی ؛بویژه اختصاص کتابی خاص به این مهم با سرفصل های مشخص و مجزا در این برنامه مشخص نمی باشد..
4. به نظر می رسد تدوین کتب جداگانه برای آموزش مباحث گیاهی ؛ جانوری ؛ زیست شناسی سلولی – ملکولی و ژنتیک با توجه به رویکردهای جهانی در رشته زیست شناسی و جایگاه این علم در جهان مورد استقبال دبیران زیست شناسی و باعث ارتقای دانش پایه دانش آموزان رشته تجربی گردد.
5. مباحث زیست شناسی سلولی و ملکولی ؛ بخاطر پیچیدگی و اهمیت ویژه در پیشدانشگاهی منظور گردد.
6. مباحث رفتار که نسبتا ساده می باشد در سال سوم منظور شود.
7. برنامه آموزش زیست شناسی برای سایر رشته ها مشخص نیست. به نظر می رسد به منظور نهادینه شدن آموزش های عمومی زیست شناسی علاوه بر سال اول دبیرستان در سایر سنوات تحصیلی نیز لحاظ شود.
8. شناسائی و رده بندی جانداران برای رشته تجربی به صورت تخصصی و گسترده و برای سایر رشته ها به صورت خلاصه و با هدف آشنائی با محیط زیست و حیات وحش ایران باشد. مشاهد می شود دروس جغرافیا و شیمی در زمینه محیط زیست و بهداشت از ما پیشی گرفته اند( نگاه به شیمی برای زندگی و کتب جغرافیا)
9. ارتباط عرضی مفاهیم زیست شناسی با سایر رشته ها مد نظر باشد. مثال وابستگی مباحث بیوشیمی به شیمی آلی که در سال دوم تجربی مطرح شده اند.
10. آموزش روش علمی و پژوهش در علوم زیستی و توجه به آشنائی و کار با ابزارها ی آزمایشگاهی زیست شناسی در برنامه آموزشی لحاظ شود.
11. آموزش پژوهش محور در زیست شناسی ؛ مبتنی بر آزمایشگاه ؛ اردوهای علمی سالانه و پروژه های علمی باشد.
12. به نظر می رسد مباحث تکامل سوالات متعددی را برای دانش آموزان به ویژه در آموزه های دینی ایشان مطرح می سازد. بنابراین ضرورت لحاظ شدن نقطه نظرات دانشمندان مسلمان در این زمینه  به صورت روشن و شفاف احساس می شود.
13. با حساب سرانگشتی ؛ دانش آموزان رشته ریاضی چندین برابر دانش آموزان رشته تجربی دروس ریاضی ( در مقایسه با زیست شناسی – درس اصلی رشته تجربی) می خوانند. حتی در رشته تجربی دانش آموزان دروس ریاضی را بیشتر از زیست شناسی می خوانند. با توجه به اینکه زیست شناسی درس کلیدی رشته تجربی می باشد ؛ فشرده کردن برنامه آموزش زیست شناسی نتیجه مطلوتی به دنبال نداشته و ندارد.
14. ماهیت خاص دروس زیست شناسی که همراه با اصطلاحات و مفاهیم نامانوس است. همراه با برنامه آموزشی فشرده ؛ بدون آزمایشگاه و اردوهای علمی؛ دانش آموزان را نسبت به رشته تجربی بی علاقه ساخته است.
15. در کتب زیست شناسی فعلی برخی از مباحث برخلاف اهمیت و پیچیدگی  چندان مرود توجه قرار نگرفته اند.مانند سیستم عصبی؛ چشم ؛ گوش؛ مباحث سلولی و ملکولی؛ ایمنی و گیاه شناسی. امیدواریم در کتب آینده بین اهمیت و حجم مطالب درسی رابطه معقولی برقرار باشد.
16. پیشنهاد می شود پشت جلد کتب زیست شناسی به معرفی زیست شناسان ایران و جهان و مراکز علمی وتحقیقاتی زیست شناسی مزین گردد.
17. پیشنهاد می شود در مباحث مختلف مثال هایی از کاربردهای عینی زیست شناسی در زندگی گنجانده شود.
18. معرفی رشته های زیست شناسی ؛ به ویژه رشته های جدید در کتب درسی گنجانده شود.
19. تنظیم مباحث ژنتیک به صورت مجتمع در سال چهارم تجربی ایده بسیار خوبی می باشد.

20کتابی هایی  جداگانه وبصورت پیوست با کتاب درسی مانند کتاب جغرافیایی استان  باتوجه به شرایط زیستگاهها در مناطق ومشخص کردن گونه های موجود با تلفیقی از مطالب مبتنی برمحیط زیست ومنلبع طبیعی تالیف گردند(ترجیحا سال دوم تجربی).

در مجموع به نظر می رسد جمع بندی مطالب و چهارچوب کلی مطالب به نحو شایسته ای تنظیم شده است. امید است تعداد ساعات آموزشی ؛ به ویژه در رشته تجربی؛ آزمایشگاه زیست شناسی و تنظیم محتوا شایسته جایگاه واقعی زیست شناسی باشد.

 

غلامرضا مقدسی

اردیبهشت 1390- بجنورد