چالش های حکمرانی و نقش معلمان
چالش های حکمرانی و نقش معلمان
دکتر رضا مقدسی
معلمان از مهمترین و تاثیرگذارترین گروه های مرجع در جوامع انسانی هستند که از شان و جایگاه اجتماعی والائی برخوردارند. در فرهنگ دینی و ملی ما، جایگاه معلمین هم سنگ انبیاء و اولیاء الهی است. چون نقشی کلیدی و زیربنائی در رشد و تعالی جامعه، و توسعه معنوی، فرهنگی و اجتماعی جامعه دارند. حماسه پیروزی انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی نشانه های بی شماری از ایثار و از خودگذشتگی معلمان و دانش آموزان وطن را به خاطره تاریخ سپرده است.
متاسفانه در سالهای اخیر نابخردی برخی از افراد ذینفوذ (یا نفوذی) و جنگ ترکیبی دشمنانِ ایران علیه معلمان، این قشر فرهیخته و دلسوز را با چالش های جدی مادی و حتی معنوی مواجه کرده است و از اثرگذاری ایشان و نقش مثبت آنها در کمک به حکمرانی و حل بحرانها و چالشهای پیش روی ایران عزیز محروم کرده است. ویروس کووید با وجود اثرات مخرب بر سلامتی و اقتصاد جوامع انسانی دو نتیجه مثبت به ارمغان آورد: مورد اول، بهبود درک عمومی جامعه از جایگاه معلمان در آموزش است. شاید، تا قبل از کرونا، برخی از گروههای اجتماعی، نگاهی اقتصادی و انضباطی به معلمان داشتند. توضیح اینکه آموزش و پرورش را نهادی مصرفکننده و غیرمولد میپنداشتند و حتی برای قطع دریافتی ناچیز معلمانِ مظلوم در تابستان نیز تلاش ناموفق داشتند. غافل از اینکه معلمان در تمام طول زندگیِ معلمی خود و به صورت شبانه روزی معلم هستند و پیگیر مسائل آموزشی، تربیتی و فرهنگی دانش آموزان و مدرسه. و گروهی دیگر جایگاه معلم را تا حد یک ناظم (به معنی نظمدهنده و ساکت کننده) کاهش می دادند و بزرگترین هنر ایشان را (معلمین) نظم بخشیدن به دانش آموزانِ کلاس و مدرسه می پنداشتند. در حالی که کووید با تمام سادگی خود ثابت کرد که معلم محور آموزش است و آموزش کلید توسعه. و هنر معلم تبدیل انسانهای معمولی به انسانهایی عالم و فرهیخته، وظیفه شناس، مسئول، با ایمان و با تقوا و وطن دوست است که در محیط مدرسه و در تعامل با انسانهای دیگر انجام می شود. افت شدید تحصیلی دانش آموزان در دوران پساکرونا و تغییرات رفتاری و اعتقادی آنها در محیط مجازی و دورشدن از فرهنگ ملی و دینی نشان از نقش جدی معلم و مدرسه دارد.
مورد دوم این است که، تا قبل از ایام کووید، ضرورت استفاده از فناوریهای دیجیتال در فرایند آموزش امری جدی به نظر نمی رسید و آموزش به روشهای سنتی مورد اهتمام جدی اغلب معلمان و مدیران بود. و همه جهان شاهد است که کووید باعث پرتاب ناگهانی فرایند آموزش، از دنیای مدرسه سنتی به فضائی متفاوت شد. یعنی فضای مجازی (فجازی). و گسترش فضای مجازیِ مطلوب و ایمن، نیاز به آموزش، درایت، برنامه ریزی و سرمایه گذاری دولت دارد. که با وجود بسیاری فعالیتهای انجام شده در کشور، هنوز در ابتدای راه هستیم. سرعت پائین اینترنت، کمبود امکانات مناسب، فقدان آموزشهای مناسب و کاربردی در مدارس و سطح پائین سواد رسانه ای اغلب دانش آموزان و معلمان را با چالشهای جدی مواجه کرده است. و البته، جمعی به شدت نگران فیلترینگ هستند و گلگشت اینستاگرامی. و حتی حضور در فضاهای مجازی ایرانی را ناپسند میدانند. و قس علی هذا. و اکنون شاهد ظهور هوش مصنوعی و تحولاتی شگرف در عرصه آموزش برپایه فضای مجازی هستیم. و فرصتهایی که یکی پس از دیگری از دست میرود. و این قصه سر دراز دارد. و امیدوارم که پایان شاهنامه ی اینترنت، برای ایرانیان به خوبی و خوشی رقم بخورد. و انسان که به امید زنده است و البته ناامیدی کفر است. و هنوز امیدوارم. و امید به اینکه دولتمردان به جایگاه معلمان و نقش ارزنده آنها در تربیت کودکان و نوجوانان ایران زمین به دیده فرصتی بی نظیر برای حکمرانیِ مسائل نگاه کنند و معلمانِ وطنم نیز با ایثار و از خودگذشتگی و آینده نگری و دلسوزی، ققنوسِ وطن را از این فرصت بی نظیر محروم ننمایند. باشد که آیندگان از این نسل فرهیخته به نیکی یاد کنند و ایثار و از خودگذشتگی و وطن دوستی و ایمان ایشان را بستایند.
در این نوشتار ابتدا به تعریف و تبیین حکمرانی میپردازم. سپس، به بیان چالشهای پیشروی حکمرانی در عرصه های مختلف زندگی مردم میپردازم. و سرانجام نقش مهم و تاثیرگذار معلمان در کمک به حکمرانان در غلبه بر بحرانهای مختلف و پیشبرد امور دینی و فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی را توضیح میدهم. و البته توضیح اینکه من معلمم و تمام عمرم را با آموزش زیسته ام. در فضای کلاس و کتاب نفس کشیدهام. و نابسامانی آموزش و پرورش مرا به شدت رنج میدهد. و از جامعه شناسی و سیاست چندان سررشته ای ندارم و با اقتصاد و علمش کاملا بیگانه هستم. بنابراین واژه های به کار رفته در این مجال، به معنی عام آن می باشد و جهت پربار شدن بحث. "تا که قبول افتد و که در نظر آید"
این نوشته قبل از جنگ تحمیلی غرب علیه ایران تنظیم شده است