اثر سیستم اپیوئیدی بر تولیدمثل: دکتر مرتضی زارعی
1-مهار آنزیم آدنیلات سیکلاز2-بستن کانالهای کلسیمی3-باز کردن کانالهای پتاسیمی
اثر مرکزی پپتید های اپیوییدی بر تولید مثل: باافزایش غلظت LHبر اثر بکارگیری انواع آنتاگونیستها در درون مغز،مشخص شده که انواعی از اپیوییدهای آندوژن در مکانیسمهای مهاری محور هیپوتالاموس- هیپوفیز- گنادوتروپیک شرکت دارند.بیشترین ترشح LHزمانی صورت می پذیرد که مهارکننده ی گیرنده مو بکار رفته باشد.آگونیستهای اختصاصی مو باعث هیپرپلاریزه شدن نورونهای ترشح کننده GnRHمیشوند.در حالیکه نالترکسون که مهار کننده اختصاصی مو میباشد،باعث ترشحGnRHدر هیپوتالاموس می شود
شواهد تاثیر گذاری سیستم اپیوییدی بر عمکرد بیضه ها: هرسه نوع گیرنده اپیوییدی(DOR-MOR-KOR)در بیضه ratمشاهده شده اند. این گیرنده ها انحصارا در سلولهای سرتولی بیان می شوندوژن پیش ساز تمامی اپیوییدها PENK-PDYN-POMC در بیضه ها بیان می شوند. با توجه به تولید EOP وبیان ژنهای پیش ساز های اپیوییدی در بیضه rat ازاین ایده حمایت می شود که عمل بیضه ها می تواند توسط تولید موضعی EOP تنظیم گردد. بکارگیری داخل بیضه ای آنتاگونیست نالوکسان و Nalmefenباعث کاهش ترشح پایه تستوسترون سرم می شود.مطالعات وجود گیرنده های اپیوییدی در سلولهای لایدیگ را نشان نداده اند که نشان می دهدEOPبه طور غیر مستقیم ترشح تستوسترون را تنظیم می نماید.
از طرف دیگر بتا آندورفین تولید شده به وسیله سلولهای لایدیگ اثر مهاری به صورت پاراکرین بر عملکرد سلولهای سرتولی اعمال می کند.اختصاصاً بتا آندورفین تولیدABPتحریک شده توسط FSHرا مهار می کند و این مهار در حضور نالوکسان از بین میرود
ABPمی تواند سطوح تستوسترون درون لوله ای را تنظیم می کند که در واقع ABPمسئول انتقال تستوسترون به درون لومن لوله های اسپرم ساز می باشد. در نتیجه بتا آندورفین در کنترل سطوح دقیق تستوسترون که برای اسپرم سازی ضروری می باشد دخالت می کند.علاوه بر این بتا آندورفین گزارش شده که در تکثیر و تمایز سلولهای سرتولی تحریک شده به وسیله FSHدر بیضه را مهار می کند و همچنین تکثیر سلولهای سرتولی و افزایش سطح ABPبعد از تیمار نوزاد rat با آنتاگونیست اپیوییدی Nalmefenرا تغییر می دهد.در مجموع این یافته ها نشان می دهند که EOPنمو سلولهای سر تولی را مهار می کنند و بنا براین ممکن است در خاموشی وضعیت جنسی بیضه ها قبل از بلوغ دخالت نمایند.حضور سه نوع گیرنده اپیوییدی بر روی غشاء اسپرم انسان نشان می دهد که EOPممکن است در تنظیم اعمال تولید مثلی انسان به وسیله اثر مستقیم بر اسپرم شرکت داشته باشند
اپیوییدهای درون زادی همچون انکفالین وبتا آندورفین در مایع سیمن حضور دارند و غلظت آنها بین 6 تا 12 بار بیشتر از پلاسمای خون بیشتر است دو آنزیم که به طور اختصاصی انکفالین ها را کاهش می دهند. آمینوپپتیداز ان(ANP) و اندوپپتیداز می باشد این آنزیمها هم در اسپرم و هم در سیمن وجود دارند و اعمالشان در سیمن به طور ویژه ای نسبت به دیگر بافتهای بدن بالاست. جالب توجه اینکه، سطوح فعالیت ANPدر مایع سیمن افراد نابارور تغییر کرده است. که این موضوع را می رساند که این آنزیمهانقش مهمی در باروری جنس نر ایفاء می کنند.
حرکت اسپرم جهت تولید مثل موفق، ضروری می باشد چون هم حرکت به سمت تخمک و هم نفوذ به درون ماتریکس خارج سلولی آن، برای لقاح لازم میباشد.به همین خاطر،حرکت اسپرم،به عنوان یک نقش کلیدی جهت کنترل تولید مثل مورد توجه است.
سیستم اپیوییدی می تواند درکنترل حرکت اسپرم دخالت کند چون استنوزسپرمیا(کاهش حرکت اسپرم)عارضه معمول در اسپرم افراد معتاد به مواد مخدر می باشد وبیماران استنوزسپرمیک سطوح کاهش یافته ای از مت-انکفالین را در مایع سیمن نشان می دهند. اپیویید های آندوژن می توانند. حرکات اسپرم را تنظیم کنند.غلظتهای بالای انکفالین و بتا-آندورفین باعث کاهش حرکات اسپرم می شوندو ازطرفی غلظتهای کم از انکفالین جهت حفظ حرکت اسپرم ضروری می باشد.علت دوفازی بودن اثر پپیتیدهای آندوژن( EOP) این است که این پپتیدها در دوز کم برگیرنده های دلتا اثر میکنند که برای حفظ حرکت اسپرم ضروری میباشند اما در دوز بالا بر گیرنده مو اثر میکنند که باعث کاهش حرکت اسپرم ها میشوند.
