مجله رشد زیست شناسی در گذر زمان

پیشرفت­های شگرف بشری در عرصه علم و فناوری، وام­ دار ابزارهای ارتباطی و رسانه­ای می باشد. ابزارهای رسانه­ای ضمن ایجاد شبکه­های علمی بین متخصصان و پژوهشگران، عموم مردم را نیز در جریان پیشرفت­های علمی و فنی قرار می دهند. به جرات می توان ادعا کرد، که متخصصان و اندیشمندان نیاز بیشتری به ابزارهای رسانه­ای دارند. کتب و نشریات علمی از جمله­ی رسانه­هایی هستند، که جایگاه ویژه­ای در جوامع علمی و دانشگاهی دارند. به طوری که حتی با پیشرفت فناوری اطلاعات و ارتباطات هنوز از محبوبیت خاصی بر خور دارند.

معلمان به عنوان پرچم­داران علم و آگاهی، به منظور ارتقای دانش و مهارت­های آموزشی خود، نیاز دائمی به استفاده از ابزارهای گوناگون رسانه­ای دارند. به دلیل محدودیت­های سخت افزاری و نرم افزاری در استفاده از دنیای مجازی، مجلات چاپی(کاغذی) هنوز هم جایگاه ویژه­ای در مدارس دارند. مجله وزین "رشد آموزش زیست شناسی" نزدیک به سه دهه است که عهده دار این رسالت مهم است و همواره دبیران زیست شناسی و علاقمندان این رشته را سیراب می سازد. این فعالیت مداوم علمی و آموزشی در خور تحسین است.

امروزه پیشرفت­های علمی برخی از شاخه­های علوم زیستی بسیار شگفت­انگیز است. به طوری که آنها را در زمره علوم پیشتاز قرن 21 قرار داده است. ازجمله­ی این رشته­ها می توان زیست فناوری و مهندسی ژنتیک را نام برد. اینجانب بیست سال پیش از طریق مقاله دکتر نوری دلویی که در مجله رشد زیست شناسی چاپ شده بود، با اهمیت این رشته آشنا شدم. اکنون با گذشت دو دهه، ستاد توسعه زیست فناوری زیر نظر ریاست جمهوری تشکیل شده است و به توسعه این علم در کشور ابرام دارد.  دبیران زیست شناسی به عنوان حلقه ارتباطی بین دنیای زیست فناوری و محیط آموزشی نقش ارزنده­ای در این زمینه ایفا می کنند.

 از جمله ضرورت های فعلی کشور، بحث محیط زیست و بهداشت و استفاده مناسب از منابع آبی است؛ که از شاخص­های توسعه پایدار در هر کشوری می باشد. "مجله رشد زیست شناسی"، در این زمینه نیز کمک شایانی به شناساندن اهمیت این موضوع بر عهده دارد. معرفی فون و فلور، به همراه زیستگاه­های بکر ایران زمین، مسئولیتی است که این مجله به زیبایی از عهده آن بر آمده است.

دبیران و دانشجویان زیست شناسی، در طول سی سال گذشته از طریق این مجله بسیاری از چهره­های علمی این رشته را شناخته­اند و در جریان تلاش­های خستگی ناپذیر آنها قرار گرفته اند. انتقال تجربیات اساتید علوم زیستی به نسل جوان از جمله رویکردهای مهم مجله بوده است. البته بسیاری از دبیران زیست شناسی نیز تجربیات علمی و مهارت­های علمی خود را در حیطه­های مختلف آموزش زیست شناسی از طریق این مجله به همکاران خود منتقل کرده­اند. این فرایند در ارتقای دانش عمومی و تخصصی دبیران زیست شناسی و دانشجویان این رشته بسیار اهیمت دارد. چرا که تنها نشریه تخصصی، علمی ترویجی پرشماره، در بین زیست شناسان کشور می باشد.

نقد و بررسی کتب درسی و آزمون­های مختلف، نیز از جمله فعالیت­های ارزشمند این مجله می باشد؛ که در طول سالیان گذشته همواره به این مهم پرداخته است. چاپ مطالب مکمل کتب درسی نیز کمک شایانی به دبیران زیست شناسی می نماید. به طوری که اکثر دبیران زیست شناسی در ضمن مباحث علمی به این مجله استناد می نمایند. از طرفی مصاحبه با اساتید مجرب زیست شناسی، در داخل و خارج کشور و بررسی برنامه­های آموزشی زیست شناسی در کشورهای مختلف، ما را بیش از پیش با افق­های علمی این رشته آشنا می سازد.

بی شک انتشار مجله رشد زیست شناسی، با سه دهه قدمت و مخاطبین فراوان، به خوبی  گویای جایگاه ویژه این نشریه در بین دبیران و دانشجویان زیست شناسی می باشد. سر دبیران فرهیخته این نشریه، ضمن توجه به نیازهای جامعه زیست شناسی ایران و پیشرفت­های علوم زیستی در جهان و ایران، به شایستگی توانسته­اند، این ارتباط را برقرار نمایند. در سال­های اخیر معرفی مجله از طریق ایجاد سایت و وبلاگ ارتباط موثرتر و سازنده­تری با مخاطبین خود داشته است.

به نظر می رسد در صورت اخذ یا ارتقای  امتیاز مجلات علمی- تخصصی توسط مجله رشد زیست شناسی جایگاه آن در جوامع علمی و دانشگاهی ایران مستحکم­تر شود. در این صورت مجله مورد استقبال اساتید دانشگاه نیز قرار خواهد گرفت. شاید یکی از نقاط ضعف آموزش زیست شناسی در ایران، که نبود ارتباط موثر و سازنده بین اساتید دانشگاه و آموزش و پرورش و دفتر تالیف است، به این ترتیب بر طرف شود.

برای استفاده همگانی از مجله پیشنهاد می کنم، فایل مقالات مجله را به نشانی دبیران زیست شناسی و دانشجویان عضو سایت رشد ارسال کنید. همچنان که بسیاری از مجلات معتبر به این مهم اقدام می کنند. چون با توجه با شمارگان پایین مجله نسبت به جمعیت دبیران و دانشجویان زیست شناسی و مراکز پژوهشی آموزش و پرورش، خیلی از علاقمندان موفق به دریافت نسخه کاغذی مجله نمی شوند. به نظر می رسد برگزاری آزمون­های دوره­ای و منظم سالانه از مجلات رشد زیست شناسی، اثر بخشی  آن را در ارتقای دانش و مهارت دبیران زیست شناسی افزایش خواهد داد.

اینجانب در بیش از دو دهه که همه مجلات "رشد آموزش زیست شناسی" را مطالعه و آرشیو کرده­ام، بهره­های فراوان از نوشته­های اساتید و دبیران محترم زیست شناسی برده­ام. ولی هیچ وقت خاطره شیرین ثبت یک گونه پروانه شب پرواز(Lithostege samandooki ) توسط حسین رجایی  (دانشجوی جانورشناسی دانشگاه بن) به نام دبیر زیست شناسی خود آقای  حسین سمندوک ( دبیر زیست شناسی تایباد )  که در شماره 88 زمستان 1391   چاپ شده است، را فراموش نمی کنم. به نظر من، این کار زیبا و در خور تقدیر می باشد.

در پایان امیدوارم همه دبیران ایران زمین به نقش سازنده خود در شخصیت و آینده دانش آموزان، واقف باشند و تلاش و اهتمام جدی در پرداختن به این رسالت مهم  داشته باشند و بتوانند خاطره­ی شیرین و جاودانه­ای برای دانش­ آموزان خود باشند.