آموزش مفهومی زیست شناسی
درک عمیق در زیست شناسی به ابزارهای فراوانی مانند امکانات آزمایشگاهی، تصاویر و پویانماهای مناسب و سایر امکانات جدید و قدیم آموزشی دارد. کتب کمک درسی از جمله منابع آموزشی می باشند که دانش آموزان را به درک صحیح و عمیق مفاهیم زیستی کمک می کنند. با توجه به اینکه اکثر دانشآموزان نابغه نیستند، بنابراین نیاز جدی به راهنمایی دبیران و مطالعه کتب دیگر برای درک عمیق دارند. البته معنی این جمله عدم نیاز دانشآموزان تیزهوش به مطالعه کتاب نیست. شعار همیشگی من برای دانشآموزان این است:" به جای بارها خواندن یک کتاب، کتب متعددی مطالعه کنید". چرا؟ چون هر مولف مفاهیم را به زبان خاصی توضیح می دهد، بنابراین مطالعهی کتب گوناگون مثل عکس برداری از یک گل از زوایای مختلف است که همه جوانب را نشان می دهند.
متاسفانه بر خلاف واقعیت موجود، اکثر دانش آموزان، زیست شناسی را درسی کاملا حفظی می دانند و فقط به تکرار و حفظکردن مطالب می پردازند. از طرف دیگر با توجه به تحولات بنیادین در آموزش و پرورش، به تبع آن شیوههای آموزش و ارزشیابی نیز متحول می شود؛ یعنی آموزش مفهومی و ارزشیابی مفهومی. در بررسیهایی به عمل آمده از آزمونهای نهایی سوم به این نکته مهم پی خواهید برد که بیش از 95 درصد سوالات امتحانی در حیطه دانشی می باشند که کمترین ارزشی از نظر آموزشی دارند. سیر تحول آزمونهای نهایی در چند سال اخیر به سمت حیطهی دانش بوده است. تکرار این روند در طول بیش از یک دهه باعث القای این تصور غلط شده است که زیست شناسی را فقط باید حفظ کرد. بنابراین، چه بسا اگر دبیران زیست شناسی سوالات مفهومی طرح کنند با اعتراض اولیا و دانش آموزان مواجه می شوند که سوالات خارج از کتاب است. در مقام مقایسه اگر مثلا دبیر ریاضی یا فیزیک مسائلی را سر کلاس حل کرده و عین آنها را برای امتحانات ارایه دهد دانش آموزان تعجب خواهند کرد، چون حداقل انتظار دارند مسائلی جدیدی برای امتحان طرح شود. در برنامه جدید آموزشی که به دنبال حذف کنکور می باشند، جایگزین مناسب را امتحانات هماهنگ با سوالات مفهومی می دانند. پاسخ به سوالات مفهومی نیاز به اموزش مفهومی دارد که اندکی با آزمونهای چندگزینهای تفاوت دارد.
با توجه به تلاشی که برای تهیه و تنظیم کتب کمک درسی زیستا به عمل آمده است، به نظر می رسد این کتب بتوانند دانش آموزان را در درک عمیق مفاهیم زیستی و موفقیت در امتحانات نهایی و کنکور کمک کنند. البته در کنار کتب کمک درسی زیستا مجموعه ای از نرم افزارهای آموزشی نیز تحت همین عنوان تهیه شده است که با داشتن امکانات نرم افزاری مناسب دانش آموزان را در فهم مطالب کمک خواهند کرد.
کتاب حاضر شامل تشریح و توضیح کامل مطالب کتاب درسی همراه با تصاویر و نکات مفید است. همچنین سوالات چندگزینهای کنکورسراسری به تفکیک برای خودارزیابی ارایه شده است.
بر خود فرض می دانیم از همکاری صمیمانه سرکار خانم شهره هادیان، دبیر محترم زیست شناسی، که ویراستاری کتاب را به صورت جدی و دقیق انجام دادند و همچنین جناب آقای رجب جهاندوست که راهنمایی های ارزندهای در تدوین کتاب حاضر داشتند تشکر و قدردانی نماییم.
مانند خورشید
با نور و گرمای محبت و نیروی هستی بخش خدمت
می توان در بین مردم آسان درخشید
بر دیگران تابید و جان تازه بخشید.
رضا مقدسی
E-mail : ghr.moghaddasi@gmail.com
