مباحثه چیست؟

مباحثه چیست؟ اصول آن کدام است؟

دکتر رضا مقدسی

در سالهای اخیر همه روزه شاهد بحثها و مناقشات جدی روزانه در محیط کار و تحصیل می باشیم. فضای مجازی نیز امکان گسترش مباحث مختلف را بین افراد دور و نزدیک فراهم کرده است. آسیب شناسی مباحثه نشان می دهد که در خیلی از موارد مباحث علمی و تخصصی به مجادله و دعوا ختم می شود. حتی بین افراد به ظاهر مدعی و تحصیلکرده. به راستی چرا چنین است؟ در این نوشتار به تعریف و تبیین مباحثه و اصول علمی آن می پردازم. امیدوارم اندیشمندان و اهل فکر با نمایش عملی بحثهای علمی و تخصصی به افزایش دانش عمومی جامعه و ایجاد آرامش و همبستگی اجتماعی کمک نمایند.

الف. تعریف مباحثه

مباحثه یا دیالوگ یکی از روش‌های مؤثر برای تبادل نظر، یادگیری و حل مسائل است. مباحثه به عنوان یک فرآیند ارتباطی و تبادل نظر به شکل زیر تعریف می‌شود:

مباحثه (Debate) به معنای تبادل­نظر ساختاریافته و منظم بین دو یا چند نفر است که در آن شرکت‌کنندگان به بررسی و تحلیل یک موضوع خاص می‌پردازند. این فرآیند معمولاً شامل ارائه دلایل، شواهد و استدلال‌ها برای حمایت از یک دیدگاه خاص و نقد دیدگاه‌های مخالف است. مباحثه به عنوان یک فرآیند تبادل نظر و گفتگو، معادل‌های مختلفی در زبان فارسی و دیگر زبان‌ها دارد. در زبان فارسی از واژه هایی مانند گفتگو، بحث، مناقشه، دیالوگ و گفتگوی انتقادی استفاده می­شود. گفتگو، به معنای تبادل نظر و صحبت کردن درباره یک موضوع است. بحث، به معنای بررسی و تحلیل یک موضوع به صورت منطقی و استدلالی است. مناقشه، وضعیت شدیدتر و جدی تری است و به معنای بحث و جدل درباره یک موضوع، معمولاً با دیدگاه‌های مخالف می باشد. دیالوگ که در اصل واژه ای انگلیسی و مصطلح است و به معنای گفتگوی دو یا چند نفر درباره یک موضوع خاص می باشد. و سرانجام گفتگوی انتقادی به معنای بررسی و نقد یک موضوع به صورت ساختاریافته می باشد. در زبان انگلیسی نیز معادل‌های مختلفی برای این منظور استفاده می شود که به برخی از آنها اشاره می شود: